نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد حضرت آیت‌الله آملی، آمل، ایران (نویسنده مسئول)

2 استادیار دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس، چالوس، ایران، drabbasi191@gmail.com

3 استادیار گروه حقوق، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران، dresmaeli@yahoo.com

چکیده

مجازات حبس به‌عنوان شدیدترین نوع مداخله دولت در آزادی‌های شهروندان، ضمانت اجرای بسیاری از جرائم را در حقوق ایران و انگلستان تشکیل می­دهد. قانون‌گذار ایران، هیچ سازوکار مشخصی برای تعیین کیفر حبس، چه در مرحله تقنین و چه در مرحله قضا، پیش‌بینی نکرده است. عاملی که موجب شده از این کیفر به­نحو زیادی در بیشتر جرائم استفاده ­شود. درحالی‌که با توجه به ویژگی­های فردی متهم در تعیین مجازات و ضرورت توجه به قاعده تناسب در تعیین کیفر، استفاده از مجازات حبس در جرائم را نیازمند علت موجهه می­کند. هدف این پژوهش، به­کارگیری ضوابطی مشخص در تعیین مجازات حبس با بهره‌گیری از مطالعه تطبیقی در حقوق انگلستان است. پژوهش کنونی براساس روش، توصیفی و تحلیلی و بر پایه اسناد و منابع کتابخانه­ای نگارش شده است. در این راستا با اهداف علمی و عملی، اطلاعات به­دست‌آمده تحلیل می­شود.
در حقوق انگلستان، مقنن با تفکیک میان جرائم شدید و خشن از جرائم سبک، در بیشتر جرائم از کیفر حبس استفاده نکرده است، بلکه کیفر حبس را با تفکیک مرحله تقنین از مرحله قضا، در مرحله تقنین ناظر به جرائم شدید توأم با ملاحظات ضرورت حمایت از عموم و در مرحله قضا، در قبال مجرمان خطرناک اِعمال می­کند. درحالی‌که در نظام کیفری ایران در بیشتر جرائم، مقنن بدون تفکیک میان جرائم شدید و سبک، به قاضی اجازه استفاده از کیفر حبس داده است. نظر به مشکلات اصل تعیین حداقل مجازات حبس در نظام حقوقی ایران و فواید به­کارگیری ضوابط تعیین حبس در حقوق انگلستان، می­توان از تجربه این نظام حقوقی با اصلاح مقررات حبس و تعیین سلسله‌مراتب بین مجازات­ها، از مجازات حبس در قبال جرائم خشن با ملاحظات اجتماعی و مجرمان خطرناک و حرفه­ای استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A comparative study of determining the minimum prison sentence in the flexible punishment system in the laws of Iran and England

نویسندگان [English]

  • Nabi mohseni bandpi 1
  • Asghar Abbasi 2
  • mehdi esmaili 3

1 Doctoral student of criminal law and criminology, Islamic Azad University, Hazrat Ayatollah Amoli branch, Amal, Iran (corresponding author)

2 Assistant Professor, Faculty of Law, Islamic Azad University, Chalus branch, Chalus, Iran, drabbasi191@gmail.com

3 Assistant Professor, Department of Law, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran, dresmaeli@yahoo.com

چکیده [English]

ackground and purpose: Imprisonment, as the most severe type of interference in the rights and freedoms of citizens, guarantees the execution of many crimes in the laws of Iran and England. Since the Iranian legislation system has not foreseen any specific mechanism for determining the punishment of imprisonment, either in the legislative or in the judicial stage; unfortunately, such punishment has been used excessively in most crimes in Iran's legal system. While in order to avoid the excessive use of imprisonment, considering the individual characteristics of the accused in determining the punishment and the need to pay attention to the rule of proportionality in determining the punishment, the principle of using imprisonment in crimes that require a justifiable reason. The purpose of this research is to use certain criteria in determining the prison sentence with the benefit of a comparative study in English law.
Research method: The present research is written based on descriptive and analytical method and based on documents and library sources. In this regard, the obtained information is analyzed with scientific and practical goals.
Findings: In Iranian law, the principle of determining the minimum prison sentence is accepted as one of the basic principles in the Islamic Penal Code approved in 2012 (1392); while in English law, instead of determining this principle, there are criteria for applying imprisonment. The criteria for determining prison sentences in English law at the legislative stage include the necessity of using prison sentences for serious crimes combined with considerations of the need to protect the public, and at the judicial stage, it also includes the principle of using the aforementioned punishment for dangerous criminals. Considering the problems of the principle of determining the minimum prison sentence in Iran's legal system and the benefits of using the criteria for determining imprisonment in English law

کلیدواژه‌ها [English]

  • flexible punishments
  • the principle of determining the minimum imprisonment
  • criminal population
  • punishment goals
  • limiting the discretion of the judge
- قرآن مجید(­1395). ترجمه حسین انصاریان. قم: انتشارات پرهیزگار.
- آشوری، محمد(­1385). جایگزین‌های زندان یا مجازات بینابین. تهران: نشر گرایش.
- آشوری، محمد، اردبیلی، محمدعلی، مهدوی ثابت، محمدعلی، و کونانی، سلمان(­1397­). «شناخت و تعریفی مبتنی بر بینش جرم‌شناسانه از اصلاح و درمان محکومان زندانی». فصلنامه پژوهش‌های حقوقی- قضایی. سال اوّل، ش 2.
- آقایی‌نیا، حسین(­1387). تقریرات حقوق جزای عمومی (3)، نیمسال 88 – 77. تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
- الاصفهانی، بهاءالدین محمد معروف به فاضل هندی (­1405). کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام. ج 2. قم: مکتبه آیت‌الله‌العظمی المرعشی النجفی.
- ابن ابی‌الحدید، المعتزلی(1404). شرح نهج‌البلاغه. ج 9، قم: مکتبه آیت الله المرعشی النجفی.
- اردبیلی، محمدعلی(1393)، حقوق جزای عمومی. ج 2. تهران: نشر میزان.
- اسپراک، جان(­1390­). «چگونگی تعیین مجازات در دادگاه­های انگلستان». ترجمه حجت سبزواری‌نژاد، تعالی حقوق. سال چهارم، ش 15.
- الهام، غلامحسین(­1391). «اعتماد به قاضی تحلیل ماده 728 قانون مجازات اسلامی برمبنای نظریات فقهی شورای نگهبان». دیدگاه‌های حقوق قضایی، ش 57.
- الهام، غلامحسین، و برهانی، محسن(­1393­). درآمدی بر حقوق جزای عمومی. ج 2. تهران: نشر میزان.
- آنسل، مارک(­1391). دفاع اجتماعی. ترجمه محمد آشوری و علی‌حسین نجفی ابرندآبادی. تهران: گنج دانش.
- پورهاشمی، سیدعباس(­1383). زندان هنر تنبیه یا مجازات قانونی. تهران: مرکز مطبوعات انتشارات قوه قضائیه.
- توجهی، عبدالعلی، و ابراهیم‌وند، حسام(1393). «لزوم استفاده محدود از کیفر سالب آزادی بر مبنای فقه اسلامی». فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، ش 68.
- حاجی‌آبادی، محمدعلی، و سلیمی، احسان(­1397). «مبنای اصول و سازوکارهای اجرایی مدل کیفر گذاری». پژوهش حقوق کیفری. سال هشتم، ش 29. https://doi.org/10.22054/jclr.2019.29306.1657
- حبیب‌زاده، محمدجعفر، و هوشیار، مهدی(­1389). «تناسب جرم و مجازات از منظر تئوری‌های توزیع مجازات». تعالی حقوق، سال دوم، خرداد و تیر.
- خویی، ابوالقاسم(­1391). مبنای تکلمه المنهاج. ج 1. تهران: انتشارات خرسندی.
- زراعت، عباس(1380). حقوق جزای عمومی. ج 1. تهران: انتشارات ققنوس.
- سبزواری‌نژاد، حجت(1389)، نقش قربانی جرم در تعیین مجازات در قوانین کیفری ایران و انگلستان، رساله دکتری دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی.
- صادقی، محمدهادی(­1373). گرایش کیفری سیاست جنایی اسلام. رساله دکتری حقوق جزاء و جرم‌شناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس.
- صادقی، محمدهادی، و ریاحی، جواد(1398­). «­فلسفه اِعمال مجازات‌های محدودکننده آزادی از منظر ضوابط تعزیر». فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، سال شانزدهم، ش 58. 10.22034/ijrj.2020.671699
- صانعی، پرویز(1353). حقوق جزای عمومی. ج 2. تهران: انتشارات دانشگاه ملی.
- صبوری‌پور، مهدی(1397). «نظام‌مندسازی کیفر گزینی تعزیری در حقوق ایران». مجله مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دوره 48، ش 1. 10.22059/jqclcs.2018.243857.1248
- صفاری، علی(1392­). کیفر شناسی. تهران: انتشارات جنگل.
- صفاری، علی(1392). مقالاتی در جرم‌شناسی و کیفرشناسی. تهران: انتشارات جنگل، جاودانه.
- صلاحی، جاودید(1386). کیفر شناسی. تهران: انتشارات میزان.
- طوسی، ابوجعفر محمدبن الحسن(1417). الخلاف. ج 5. قم: مؤسسه نشر اسلامی قم.
- طوسی، ابوجعفر محمدبن حسن(1420). الخلاف فی الاحکام. ج 5. قم: دفتر انتشارات اسلامی قم.
- علامه حلی­، حسن ین یوسف (بی‌تا). تحریرالاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه. ج 2. بی‌جا: بی‌نا.
- غزالی­، محمدبن‌محمد(­1351). احیاء علوم الدین. ج 2. ترجمه مؤالدین محمدخوارزمی به کوشش حسین خدیو جم. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
- فوکو، میشل(­1391). مراقبت و تنبیه تولد زندان. ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده. تهران: نشر نی.
- فیض، علیرضا(­1373). مقارنه و تطبیق در حقوق جزای عمومی اسلامی. ج 1. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- محمودی، زهرا(­1382). سیاست جنایی ایران در زمینه مجازات زندان با توجه به تحولات حقوق جزا. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی.
- مصدق، محمد(­1399­). شرح قانون کاهش مجازات حبس تعزیری تهران: انتشارات جنگل، جاودانه.
- مفید، ابوعبدالله محمدبن نعمان(­1410). المقنعه. قم: جامعه مدرسین.
- مهرا، نسرین(1389). «رهنمودهای تعیین مجازات در انگلستان و ولز». فصلنامه حقوق مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی. ش 40. 20.1001.1.25885618.1389.40.3.19.4
- مهرا، نسرین(­1398). «تأثیر مشخصه جرم بر تعیین مجازات». فصلنامه تحقیقات حقوقی، ش 88.  10.29252/lawresearch.22.88.6
- مهرا، نسرین، قورچ‌بیگی، محمد، و مؤذن، عباس(­1396). «تحلیل تطبیقی الگوهای کیفردهی در نظام کیفری ایران و انگلستان». فصلنامه پژوهش حقوق کیفری. سال ششم، ش 20.  https://doi.org/10.22054/jclr.2017.10525.1185
- نجفی، سیدمحمدحسن(­1981). جواهرالکلام. ج 1. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- نجفی، محمدحسن(­­1385). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. ج 41. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
- نوربها، رضا(­1387). زمینه حقوق جزای عمومی. تهران: انتشارات گنج دانش.
- نیازپور، امیرحسین(­1387). «محرومیت از حقوق اجتماعی در لایحه مجازات‌های اجتماعی جایگزین زندان، جلوه‌ای از کارکرد توانگیرانه کیفرهای اجتماعی محور». مجله حقوقی دادگستری. ش 64.  https://doi.org/10.22106/jlj.2008.11244
- هوشیار، مهدی(­1388). رویکرد اصل تناسب ترتیبی به نظام رتبه‌بندی مجازات‌ها در حقوق کیفری ایران. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی. تهران: دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس.
- وائلی، احمد(1362). احکام زندان. ترجمه محمدحسن بکایی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
- Ashworth, Addrew(2003). criminal justice and desered، punishment، bye:duff antony، great brition، Dartmouth.
- Fletcher, beorge. (1998). p، Bosic concepts OA criminal low، oxford university press، newyork.
- Frase, Richard(2005) punishment purposes estanford law review، vol. 58:67.
- Sprrack, john(2008) Apractical Approach to criminal procedue، newyork، oxford university press.