نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی پست دکتری خانواده پژوهشکده خانواده دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشیار و ریاست پژوهشکده خانواده دانشگاه شهید بهشتی

3 معاون قرارگاه مرکزی مهارت آموزی ستاد کل نیروهای مسلح

چکیده

آمادگی نظامی همگانی از مهمترین بایسته های نظامی هر کشوری است که توسط حکومتها مورد توجه قرار می گیرد و در سیاستهای کلان مطرح می شود. این موضوع به دلیل مخاطب بودن آحاد جامعه اسلامی ایران در ادوار مختلف تاریخی یکی از مهمترین دغدغه های قوای نظامی کشور به حساب می آمده است. به همین دلیل پرداختن به بعد نظری موضوع و ایجاد زمینه اعتقادی لازم در اقشار مختلف، اصل مهمی است که ضرورت تحقیق در اینباره را توجیه می نماید. با شکل گیری حکومت اسلامی در کشور، پژوهش، پیرامون آمادگی نظامی همگانی در منابع اصیل اسلامی و فقه پویای شیعی به عنوان پشتوانه ایدئولوژیک و اعتقادی جهت متقاعد نمودن اقشار مختلف مردم ایران اسلامی، اصلی انکار ناپذیر می نماید که توسط مراجع نظامی ذیصلاح مد نظر قرار گرفته است. هدف این تحقیق، بررسی و تحلیل دیدگاه فقهای متقدم و نظرات مراجع عظام تقلید پیرامون ضرورت آمادگی نظامی همگانی است. مهمترین مسئله پیش روی تحقیق آن است که آیا آمادگی نظامی همگانی از منظر فقها و مراجع تقلید ضرورت و الزام دارد؟ در پژوهش حاضر که به روش توصیفی-تحلیلی سامان یافته؛ به بررسی فقهی پیرامون آمادگی نظامی همگانی پرداخته شده، علاوه بر شناسایی دیدگاه فقهی، نظرات امام خمینی(رحمة الله علیه) پیرامون مسئله تحقیق احصاء شده و پرسشنامه ای تدوین و نظرات تخصصی سه تن از مراجع عظام تقلید حاضر، نیز دریافت و در یافته های پژوهش ذکر شد و آراء ایشان هم بر اساس آثار تألیفیشان مورد مداقه قرار گرفت. در فقه شیعه اثناعشری، آمادگی نظامی همگانی به عنوان یک ضرورت مطرح شده است و آراء فقها و مراجع عظام تقلید نیز بر وجوب این امر دلالت می کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Necessity of public military preparation from the point of view of jurisprudence Emphasizing the view of the great authorities of Taqlid

نویسندگان [English]

  • Mojtaba Faegh 1
  • Mohammad Roshan 2
  • Gholamreza Rahimipour 3

1 Post-doctoral student of Family Research Institute of Shahid Beheshti University

2 Associate Professor and Head of Family Research Institute of Shahid Beheshti University

3 Deputy of the Central Skill Training Headquarters of the General Staff of the Armed Forces

چکیده [English]

General military readiness is one of the most important military requirements of any country that is considered by governments and is raised in macro policies. This issue has been considered one of the most important concerns of the country's military forces due to its audience in various historical periods of the Islamic society of Iran. For this reason, addressing the theoretical dimension of the issue and creating the necessary ideological background in different strata is an important principle that justifies the necessity of research in this field. With the formation of the Islamic government in the country, research on general military readiness in authentic Islamic sources and dynamic Shiite jurisprudence as an ideological and ideological support for convincing different strata of the people of Islamic Iran is an undeniable principle that has been considered by competent military authorities. The purpose of this research is to examine and analyze the views of early jurists and the opinions of great religious authorities on the necessity of general military readiness. The most important issue facing the research is whether universal military readiness is necessary and obligatory from the perspective of jurists and religious authorities. In the current research, which is organized in a descriptive-analytical method, a jurisprudential study has been conducted on universal military readiness. In addition to identifying the jurisprudential perspective, the views of Imam Khomeini on the research issue were collected and a questionnaire was compiled. The expert opinions of three of the current great religious authorities were also received and mentioned in the research findings, and their opinions were also examined based on their written works. In Twelver Shiite jurisprudence, universal military readiness has been proposed as a necessity, and the opinions of jurists and religious authorities also indicate the necessity of this matter.

کلیدواژه‌ها [English]

  • General military preparation
  • jurisprudence
  • reference to imitation
 قرآن کریم
 ابن سیده، علی بن اسماعیل(بی‌تا). المحکم و المحیط الاعظم. بیروت: دارالکتب العلمیه.
 ابن فارس، احمد(بی‌تا). معجم مقاییس اللغه. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
 ابن منظور، محمد بن مکرم(بی‌تا). لسان‌العرب. بیروت: دارصادر.
 ابوجیب، سعدی(بی‌تا). القاموس الفقهی لغة و اصطلاحا. دمشق: دارالفکر.
 آصفی، محمدمهدی(1426ق). الاجتهاد و التقلید و سلطات الفقیه و صلاحیاته. قم: مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی.
 بهبهانی، محمدباقر بن‌محمداکمل (1417ق). حاشیة مجمع الفائدة و البرهان. قم: مؤسسة العلامه المجدد الوحید البهبهانی.
 حاج‌زاده، ‌هادی(1399ش). مرجع امنیت در فقه امامیه و حقوق جمهوری اسلامی ایران. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
 جرجانی، سیدامیر(1404ق). تفسیر شاهی. تهران: انتشارات نوید.
 جمال‌الدین، حسن بن‌زین‌الدین(۱۳۶۵ش). معالم الدین و ملاذ المجتهدین. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
 جمعی از محققان(1428ق). جهاد در آینه قرآن. قم: انتشارات زمزم هدایت.
 جناتی، محمدابراهیم(۱۳۷۴ش). ادوار فقه و کیفیت بیان آن. تهران: کیهان.
 جوهری، اسماعیل بن حماد(بی‌تا). الصحاح. بیروت: دارالعلم للملایین.
 خمینی، سیدروح‌الله(بی‌تا). تحریرالوسیله. قم: مؤسسه مطبوعات دارالعلم.
 ــــ ، ــــــــ(1370ش). صحیفه نور. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
 راغب اصفهانی، حسین بن محمد(بی‌تا). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دارالقلم.
 زبیدی، محمد بن محمد(بی‌تا). تاج العروس. بیروت: دارالفکر.
 زمخشری، محمود بن عمر(1386ش). مقدمة الأدب. تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران.
 سبحانی، جعفر(بی‌تا). الاعتصام بالکتاب و السنه. قم: بی‌جا.
 ــــــ ، ــــ (بی‌تا). سلسلة المسائل الفقهیه. قم: بی‌جا.
 شهابی، ‌محمود(1375ش). ادوار فقه. ج 1. چ 5. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
 صدر، سیدمحمد(1420ق). ماوراء الفقه. بیروت: دارالأضواء.
 طاهری، اسحاق، خسروپناه، عبدالحسین، و نگارش، حمید(1401ش). فلسفه جهاد و دفاع در اسلام (با رویکرد انتقادی به اندیشه‌های دفاعی غرب). قم: پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع).
 طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم(۱۴۰۹ق). العروة الوثقی. چاپ دوم. بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
 عبدالناصر، جمال(1386ق). موسوعة الفقه الاسلامی المقارن الشهیرة بموسوعة جمال عبدالناصر الفقهیة. قاهره: مجلس الاعلی للشئون الاسلامیه.
 طریحی، فخرالدین بن محمد(1375ش). مجمع البحرین. تهران: مرتضوی.
 عمید، حسن(1375). فرهنگ عمید. تهران: امیرکبیر.
 فائق، مجتبی(2014). آسیب‌شناسی اخلاق سیاسی کارگزاران حکومت از دیدگاه نهج‌البلاغه. پژوهش‌های نهج‌البلاغه، 43(13)، 160-143.
 فائق، مجتبی، و رحیمی‌پور(2023). ضرورت آمادگی نظامی همگانی بر اساس آیه 60 سوره انفال؛ با محوریت تفاسیر شیعه. فصلنامه نگرش مدیریت راهبردی، 1 (3)، 135-114.
 فاضل، مقداد بن عبدالله(1419ق). کنز العرفان فی فقه القرآن. بی‌جا: بی‌نا.
 فتح‌الله‌پور، پرویز(1383). روحانیان شیعه در ایران؛ علل نفوذ و اقتدار. فصلنامۀ شیعه‌شناسی، سال دوم، ش ۶.
 فراهیدی، خلیل بن احمد(بی‌تا). کتاب العین. قم: نشر هجرت.
 فیروزآبادی، محمد بن‌یعقوب(بی‌تا). القاموس المحیط. بیروت: دارالکتب العلمیه.
 فیومی، احمد بن محمد(بی‌تا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی. قم: مؤسسه دارالهجرة.
 کاشف‌الغطاء، جعفر بن خضر(بی‌تا). کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء. اصفهان: انتشارات مهدوی.
 گرجی، ابوالقاسم(۱۳۷۷ش). تاریخ فقه و فقهاء. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم اسلامی دانشگاه‌ها (سمت).
 لزگی، علینقی، صافحیان، محمد، و مجد جعفری، رسول(1399ش). مؤلفه‌های آمادگی دفاعی فرماندهی و مدیریت نظامی در نهج‌البلاغه با تأکید بر سرمایه انسانی. فصلنامه مدیریت نظامی، دوره 20، ش 79، پیاپی 3، 144-115.
 محمدی اشتهاردی، محمد(1372ش). آمادگی رزمی و مرزداری در اسلام. قم: مؤسسه بوستان کتاب.
 مدنی، علی خان بن احمد(1384ش). الطراز الاول و الکناز لما علیه من لغة العرب المعول. مشهد: مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث.
 مصطفوی، حسن(1426ق). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. بیروت- قاهره لندن: دارالکتب العلمیه- مرکز نشر آثار علامه مصطفوی.
 مطهری، مرتضی(بی‌تا). آشنایی با علوم اسلامی فقه. قم: صدرا.
 مکارم شیرازی، ناصر(1374ش). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
 منتظری، حسینعلی(1409ق). دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیه. قم: نشر تفکر.
 مهدیان، حسین، و ترکاشوند، جلال(1399ش). تبیین نظام‌مند اندیشه دفاعی مقام معظم فرماندهی کل قوا (حفظه الله تعالی). فصلنامه مدیریت نظامی، دوره 20، ش 80، پیاپی 4، 30-1.
 مهنا، عبدالله علی(بی‌تا). لسان اللسان. بیروت: دارالکتب العلمیة.
 نباتیان، محمداسماعیل(1401ش). فقه و امنیت: امنیت‌پژوهی در تراث فقه شیعه. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
 نوری، محمداسماعیل(۱۳۷۸ش). آشنایی با فقه. قم: احسن الحدیث.