بازشناسی و تبیین کارکردهای علمی و فناورانه خدمت وظیفه عمومی

کلانتری, حمید; شاطری احمد آبادی, اسماعیل; رنگریز, حسن

بازشناسی و تبیین کارکردهای علمی و فناورانه خدمت وظیفه عمومی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری، گروه مدیریت منابع انسانی، دانشکده مدیریت، دانشگاه خوارزمی تهران، تهران، ایران.ahmdyhsna21@gmail.com

² دکتری گروه گروه مدیریت راهبردی دانش، دانشکده مدیریت، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران. farhangi _daneshjoee @Yahoo.com

³ دانشیار مدیریت کسب و کار، دانشکده مدیریت، دانشگاه خوارزمی تهران، تهران، ایران. farhangi_daneshjoee@yahoo.com

چکیده

این پژوهش با هدف تبیین کارکردهای علمی و فناورانه خدمت وظیفه عمومی در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. در حالی که خدمت سربازی معمولاً به‌عنوان امری نظامی و امنیتی تلقی می‌شود، این مطالعه بر ظرفیت‌های نخبگان علمی در دوره خدمت تأکید دارد و آن را ابزاری برای تقویت زیست‌بوم نوآوری دفاعی می‌داند. تحقیق با رویکرد کیفی، روش توصیفی–تحلیلی و با استفاده از مطالعات اسنادی و مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با ۲۰ نفر از مسئولان، کارشناسان و سربازان نخبه انجام شده است. تحلیل داده‌ها با روش تحلیل مضمون و تطبیقی صورت گرفته و اعتبار و پایایی یافته‌ها از طریق ارزیابی خبرگان، بازآزمون و سه‌ضلعی‌سازی داده‌ها تأیید شده است. نتایج پژوهش، هشت تم اصلی به‌عنوان کارکردهای کلان علمی و فناورانه خدمت سربازی را معرفی می‌کند: نیازسنجی و تحلیل محیطی، تولید دانش و فناوری، ذخیره سازی دانش، انتشار و عمومی‌سازی یافته‌ها، تبادل دانش، ترویج فرهنگ نوآوری، نهادسازی و کاربردی‌سازی دانش. این تم‌ها شامل ۵۰ تم فرعی و بیش از ۱۶۰ مصداق اجرایی‌اند که بیانگر ظرفیت بالای سربازان نخبه در زنجیره علم و فناوری کشور است. یافته‌ها نشان می‌دهند سربازان می‌توانند از شناسایی نیاز تا تجاری‌سازی ایده پیش روند و نقشی مؤثر در توسعه دانش‌بنیان دفاعی ایفا کنند. این ظرفیت، در صورت ساختاردهی مناسب، می‌تواند موتور محرک نوآوری در سطح ملی باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

نگرش مدیریت راهبردی

عنوان مقاله [English]

Re- identification and Explanation of the Scientific and Technological Functions of Mandatory Military Service

نویسندگان [English]

Hamid Kalantari ¹
esmaeil shatei ahmad abadi ²
Hasan Rangriz ³

¹ PhD Student, Department of Human Resource Management, Faculty of Management, Kharazmi University of Tehran, Tehran, Iran. ahmdyhsna21@gmail.com

² PhD, Department of Strategic Knowledge Management, Faculty of Management, National Defense University, Tehran, Iran. farhangi _daneshjoee @Yahoo.com

³ Associate Professor of Business Administration, Faculty of Management, Kharazmi University of Tehran, Tehran, Iran. farhangi_daneshjoee@yahoo.com

چکیده [English]

This study aims to explain the scientific and technological functions of mandatory military service within the Armed Forces of the Islamic Republic of Iran. While military service is commonly perceived as a security and defense requirement, this research highlights the potential of scientific elites during their service period and considers it a strategic tool to strengthen the country’s defense innovation ecosystem. Conducted using a qualitative approach and a descriptive-analytical method, the research is based on document analysis and semi-structured interviews with 20 individuals, including military research officials, science and technology policymakers, and elite conscripts selected through purposive sampling. Data were analyzed using thematic and comparative analysis methods, and the validity and reliability of the findings were ensured through expert evaluation, interview retesting, and data triangulation techniques.

The results of the study identify eight main themes as the overarching scientific and technological functions of military service: needs assessment and environmental analysis, knowledge and technology production, knowledge storage, dissemination and popularization of findings, knowledge exchange, promotion of an innovation culture, institutionalization and the establishment of innovation centers, and application of knowledge. These themes encompass 50 sub-themes and over 160 practical examples, reflecting the significant potential of elite conscripts in the national science and technology ecosystem. The findings indicate that these individuals can contribute effectively across the entire innovation chain—from identifying needs to commercializing ideas—thus playing a key role in the development of a knowledge-based defense system. If properly structured, this potential can become a driving force for innovation at the national level.

کلیدواژه‌ها [English]

Public service
recognition and explanation
science and technology policymaking
scientific and technological functions

مراجع

- اسکندری‌نژاد، علیرضا، و هاشمی، سیدضیاء(۱۴۰۱). چالش‌های سربازی در ایران؛ فراتحلیل کیفی پژوهش‌های موجود. دوفصلنامه مسائل اجتماعی ایران، ۱۳ (۲)، ۲۶–۹.

- الوانی، مهدی(۱۳۹۷). دانش مرزشکنانه در چه بستری رشد می‌کند؟. نشریه مطالعات دولتی ایران، دوره اول، ش ۱، ۱4-1.

- انوشه، مرتضی، واعظی‌نژاد، حجت‌اله، و موسوی، سیدمجتبی(۱۴۰۰). طراحی الگوی کیفی مهارت‌آموزی سربازان در دوره خدمت وظیفه عمومی: الزامات، راهبردها و روش. فصلنامه آموزش در علوم انتظامی، ۹ (۳۵)، 38-11.

- باشکوه اجیرلو، محمد، و قاسمی همدانی، ایمان(۱۴۰۱). بررسی تأثیر مدیریت دانش بر عملکرد و وفاداری کارکنان با نقش تعدیل‌کننده نوآوری. مجله علمی مدیریت دانش سازمانی، شماره ۱۹، 109-75.

- بوالحسنی، خسرو، بیک، علی‌اصغر، و یداللهی، رضا(۱۳۹۸). تأثیر مهارت‌ورزی سربازان بر زندگی آنان بعد از رهایی از خدمت سربازی. فصلنامه علمی مطالعات بین‌رشته‌ای راهبردی دانش، ۹ (۳۷)، ۲۷۸–۲۵۰.

- به‌آیین‌فرد، شهرزاد، خندان علمداری، صابر، و فرح‌بخش، ندا(۱۴۰۲). طراحی مدلی از عوامل تأثیرگذار در ایجاد استراتژی مدیریت دانش. مجله علمی مدیریت دانش سازمانی، سال ششم، ش ۲۰، 179-129.

- پویان‌فر، فرزاد، و کاملی، محمدجواد(۱۳۹۹). راهبردهای معماری آینده خدمت سربازی. نشریه علمی مطالعات راهبردی ناجا، سال ۱۶، ش ۵، 146-119.

- دانشگاه عالی دفاع ملی(۱۴۰۲). راهنمای عمل و سند مفاهیم، کارکردها و دستاوردهای خدمت وظیفه عمومی. پژوهشکده مدیریت راهبردی و سرمایه انسانی.

- دهخدا، علی‌اکبر(۱۳۷۷). لغت‌نامه دهخدا (جلد ۱۱، ص ۲۱۱). تهران: دانشگاه تهران.

- رحیمی، اکبر، علیوردی‌زاده، حسین، و محمودآبادی، سمیرا(۱۴۰۲). بررسی تأثیر مدیریت دانش بر چابکی سازمانی با تأکید بر نقش واسطه‌ای نوآوری سازمانی. مجله علمی مدیریت دانش سازمانی، سال ششم، ش ۲۱، 52-21.

- رجبی، سجاد، غیاثی فتح‌آبادی، هادی، و قربانی، عبدالعظیم(۱۳۹۸). بررسی و تعیین اولویت ابعاد آموزش مهارت‌های غیرنظامی سربازان دارای تحصیلات تکمیلی. فصلنامه مطالعات مدیریت بر آموزش انتظامی، ۴۵ (۱۵۲)، 121-112.

- ستاد کل نیروهای مسلح(۱۳۹۹). نقشه جامع علمی امنیتی جمهوری اسلامی ایران.

- صاحب‌کار خراسانی، محمد، محمدی، میثم، معصومی، فریبا، نظری، محمد (۱۴۰۲). واکاوی نقش سهمیه نظام‌وظیفه در پویایی سرمایه انسانی شرکت‌های دانش‌بنیان. فصلنامه سیاست علم و فناوری، ۱۵ (۲)، 24-1.

- کشتکار هرانکی، مهران(۱۴۰۲). فرصت‌های کارآفرینی در دوران سربازی: الزامات اقتصادی و شغلی. راهبرد دفاعی، ش ۸۱، 56-24.

- مجمع تشخیص مصلحت نظام(۱۳۹۳). سیاست‌های کلی علم و فناوری.

- نریمانی، میثم، صاحب‌کار خراسانی، محمد، خادمی، محمد، ایانی‌سانی، ایمان (۱۴۰۱). الگوی سیاستی حمایت از منابع انسانی توانمند نوآور شرکت‌های دانش‌بنیان در برنامه نظام وظیفه تخصصی. پژوهش‌نامه سیاست علم و فناوری، ۱۴ (۴)، 51-23.

- نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری(۱۳۸۸). کارگروه فرهنگی اجتماعی.

- واعظی‌نژاد، حجت‌اله، و موسوی نقابی، سیدمجتبی(۱۳۹۹). الگوی مطلوب مدیریت منابع انسانی سرباز مبتنی‌بر تدابیر و فرامین مقام معظم رهبری. نشریه علمی پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، ۳ (۱۲)، ۷۴–۴۱.

وب‌گاه Techsol.ir. (۲۰۲۳، ۲۹ اوت). صفر تا صد تسهیلات نظام وظیفه تخصصی در شرکت‌های دانش‌بنیان (قسمت اول). وبلاگ فناوری.

- Babin, L. R. B., & Garven, A. J(2019). Tacit knowledge cultivation as an essential component of developing experts: A literature review. Journal of Military Learning, 3(2), 3–18.

-Berman, J(2020). Measuring the effect of military conscription on a country’s innovation (Senior thesis). Princeton University.

- Braw, E(2017, April 19). How Israeli conscription drives innovation. Foreign Affairs.

- Crecente, F., Sarabia, M., & Teresa del Val, M. (2021). The hidden link between entrepreneurship and military education. Technological Forecasting and Social Change, 163, 120429.

- Gardeazabal, A., Lunt, T., Jahn, M., Verhulst, N., Hellin, J., & Govaerts, B(2021). Knowledge management for innovation in agri-food systems: a conceptual framework. Knowledge Management Research and Practice. https://doi.org/10.1080/14778238.2021.1884010

- Hassoun Al-Khafaji, Amir Adnan, Behbodhi, Omid, Moradi, Mohsen(1402). Investigating the effect of organizational knowledge sharing on innovation performance with the mediating role of innovation capability and moderating scale of networking and communication strength. Scientific Journal of Organizational Knowledge Management, Year 6, Number 20.

- Herald, R(2024). Why military training in Taiwan must be strengthened. Defense Security Brief (Taiwan).

- Kaspersen, I. S(2021). New societies, new soldiers? A soldier typology. Small Wars & Insurgencies, 32(1), 1–25.

- Kumar, M(2023). Knowledge management in military organisations. Air Power Journal, 18(4), 51–63.

- Oktari, S. R., Munadi, K., Idroes, R., & Sofyan, H(2020). Knowledge management practices in disaster management: Systematic review. International Journal of Disaster Risk Reduction, 51.

- Perkins, J., Long, J., & Macdonald, S(2019, October 8). Leveraging soldiers for innovation: Why we need an Army Product Development Cell. Modern War Institute, West Point.

- Rading, Alan(2018). Knowledge Management: Success in the Information-Based Global Economy. Translated by Mohammad Hossein Latifi, 4th edition, Tehran, Study Organization and Compilation of humanities books for universities (Samt).

- Rossidis, I., & Belias, D(2020). Combining Strategic Management with Knowledge Management: Trends and International Perspectives. International Review of Management and Marketing, 10(2), 39–45.

- Swed, O., & Butler, J. S(2013). Military capital in the Israeli hi‑tech industry. Armed Forces & Society, 39(3), 401–420.

- Tseng, Y.h(2023). Conscription reform in Taiwan: Preparing for a modern threat environment. Institute for National Defense and Security Research (INDSR).

- Van Laar, D. M(2023). Knowledge management implementation in U.S. Army headquarters: A case study (PhD Dissertation, Walden University).